Biografia polskiego męża stanu uczy lekcji o dzisiejszej Ukrainie

Sto lat temu rewolucyjny polski patriota twierdził, że rosyjskie pragnienie terytorium będzie w dalszym ciągu destabilizować Europę, jeśli Ukraina nie uzyska niepodległości od Moskwy.

Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu nigdy nie udało się zrealizować nadziei na utworzenie niepodległej Ukrainy połączonej z Europą. Jednak dalekowzrocznemu i analitycznemu mężowi stanu udało się wyrwać swoją ojczyznę z uścisku caratu i dwóch innych mocarstw: Austrii i Prus.

W czasie, gdy wielu Polaków porzuciło marzenie o całkowitej niepodległości, Piłsudski pod koniec I wojny światowej, po ponad stuletnim wymazaniu, ponownie umieścił suwerenne państwo polskie na mapie Europy.

Pełna wad, osiągnięć i ech dzisiejszej wojny na Ukrainie historia Piłsudskiego została ożywiona w najnowszej biografii zatytułowanej „Józef Piłsudski, ojciec założyciel nowożytnej Polski” autorstwa Joshuy D. Zimmerman jest profesorem studiów nad Holokaustem i historii Europy Wschodniej na Uniwersytecie Yeshiva w Nowym Jorku. Książka, wydana przez Harvard University Press, podejmuje także ponowną analizę relacji Piłsudskiego z Ukrainą.

Z krzaczastymi wąsami, krzaczastymi brwiami i jastrzębią twarzą Piłsudski żył skromnie i inspirował swoje wojska, prowadząc ich do bitwy. W swoich czasach był czczony w kraju i za granicą, lecz poza granicami Polski pamięć o nim zatarła się.

Po ogłoszeniu nowej Rzeczypospolitej Polskiej Piłsudski i jego żołnierze stoczyli szereg wojen, aby określić, zabezpieczyć i bronić jej granic, których kulminacją było jego największe zwycięstwo: odparcie armii bolszewickiej w 1920 r., która groziła przedostaniem się aż do Berlina i kampanią. Rewolucja komunistyczna w sercu przemysłowej Europy.

Przed tą bitwą, znaną jako „Cud nad Wisłą”, siły Piłsudskiego wkroczyły w głąb Ukrainy i zajęły Kijów w sojuszu z przywódcą nacjonalistów Szymonem Petlurą, który również walczył z bolszewikami, w obliczu krótkotrwałej niepodległości Ukrainy w latach 1918–1921 . .

Jak mówi Zimmerman, Piłsudski miał wizję wielojęzycznej, wieloetnicznej Polski, która szanowałaby prawa mniejszości, zwłaszcza Żydów. To przysporzyło mu wrogości nacjonalistów, którzy chcieli, aby Polska kandydowała w imieniu etnicznych Polaków.

Po I wojnie światowej Piłsudski miał nadzieję, że Litwa, Białoruś i Ukraina utworzą sojusz do konfrontacji z Rosją na wzór konfederacji polsko-litewskiej, która istniała przez wieki przed 1795 r. Jednak Ukraińcy i Litwini obawiali się polskich roszczeń do swoich ziem, a wizja sojuszu antyrosyjskiego Piłsudskiego nigdy nie stała się rzeczywistością.

Używając języka, który można zastosować do dzisiejszego dyskursu, Piłsudski wyobraża sobie suwerenną Ukrainę nie tylko po to, aby zapobiec rosyjskiej agresji, ale także jako przyczółek zachodniej liberalnej demokracji.

Cytowano jego wypowiedź z 1919 r.: „Bez niepodległej Ukrainy nie może być niepodległej Polski”.

W 1920 r. Piłsudski rozpoczął kampanię wojskową mającą na celu wsparcie ukraińskich nacjonalistów przeciwko rządom bolszewików, co niektórzy potępili jako przesadę. Zimmerman wierzył, że ma logikę, która rezonuje dzisiaj, kiedy Polska, Litwa i kraje bałtyckie, a także Finlandia i Szwecja uważają, że należy powstrzymać Rosję prezydenta Władimira Putina.

7 maja 1920 r. kawaleria Piłsudskiego wkroczyła do Kijowa, a za nią piechota polska i ukraińska. W szczytowym momencie swojej kampanii ukraińskiej nakazał swoim dowódcom wycofać się „tak szybko, jak to możliwe”, aby nawiązać przyjazne stosunki z nowym państwem ukraińskim. Według Zimmermana.

„Chodzi mi o to, że wyraźnie opowiadał się za niepodległą Ukrainą, która byłaby demokratyczną placówką na granicach Rosji, buforem między Rosją a Zachodem, ale także silnym sojusznikiem Polski, który przynajmniej podzielał demokratyczne wartości Piłsudskiego i jego zwolenników” – stwierdził autor.

Polska i Litwa – dwa kraje, które wyłoniły się spod rządów sowieckich – należą do najsilniejszych dyplomatycznych obrońców Ukrainy przeciwko Rosji Putina.

Michael Fleming, historyk i dyrektor Instytutu Kultury Europejskiej Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie, powiedział, że książka Zimmermana wnosi „wyważony i ważny wkład” w zrozumienie Piłsudskiego.

„Piłsudski doskonale zdawał sobie sprawę z wyzwań, jakie stwarza położenie geograficzne Polski i doszedł do wniosku, że niepodległa Ukraina podziela interes Polski w ograniczaniu ekspansjonistycznych tendencji Rosji” – napisał Fleming w e-mailu. „Ale jednocześnie trzeba pamiętać, że Galicja Zachodnia (w tym Lwów) była przedmiotem wielkiego sporu” pomiędzy Polakami i Ukraińcami.

Rzeczywiście, nacjonaliści polscy i ukraińscy starli się na początku XX wieku, a także podczas II wojny światowej i po niej, a pewne animozje etniczne pozostały.

Podczas wojny domowej w Rosji pomiędzy Armią Czerwoną a antybolszewicką Białą Armią Piłsudski stawiał opór prośbom Polski o białą pomoc. Wierzył, że niezależnie od tego, kto wygra, Rosja pozostanie „głęboko imperialistyczna”.

Cytowano Piłsudskiego, który powiedział, że z negocjacji niewiele można zyskać, ponieważ „nie możemy wierzyć w nic, co obiecuje Rosja”.

Piłsudski, urodzony w 1867 roku i dorastający na terenach dzisiejszej Litwy, przesiąknięty był romantyzmem polskiej niepodległości. Rozbudził w nim intensywną nienawiść do władzy carskiej, która kontrolowała Polskę, Litwę, Białoruś i Ukrainę, w związku z czym on i jego brat brali udział w spisku mającym na celu zamach na cara i zostali uwięzieni.

Zimmerman śledzi, jak po uwolnieniu Piłsudski stał się czołowym działaczem zdelegalizowanej Polskiej Partii Socjalistycznej, jak przez lata wydawał swoją gazetę, jak brawurowo uciekł z drugiego rosyjskiego więzienia po schwytaniu – udając szaleńca – a następnie przemieniony w do stworzenia siły militarnej w podbitej Polsce pod panowaniem austriackim, która ostatecznie walczyła z Rosją podczas I wojny światowej.

Choć walczyli pod władzą Austrii i Niemiec, naleganie Piłsudskiego na niepodległość Polski ostatecznie doprowadziło do jego uwięzienia przez Niemców, co ugruntowało jego legendę wśród rodaków. Po uwolnieniu został uhonorowany jako przywódca kraju i faktyczny twórca nowoczesnej Polski 11 listopada 1918 r., który obecnie jest obchodzony jako Święto Niepodległości Polski.

Po zabezpieczeniu granic Polski i utworzeniu rządu cywilnego Piłsudski w większości wycofał się z życia publicznego. Ale po kilku latach kontynuował swoją rolę siłacza.

Zaniepokojony upadkiem demokracji w Polsce i zniesmaczony upadkiem 13 polskich rządów, w 1926 r. poprowadził wojskowy zamach stanu, aby przywrócić porządek. Po narzuceniu systemu demokracji „kierowanej” i miękkiej dyktatury ostatnie lata Piłsudskiego upłynęły pod znakiem pogarszającego się stanu zdrowia i rosnących obaw o to, jak Polska będzie usytuowana pomiędzy powstającym Związkiem Radzieckim a hitlerowskimi Niemcami.

Zimmerman przedstawia trudności Polski i szczegółowo opisuje jej zmagania, w tym pogromy antyżydowskie dokonywane przez niektóre siły Piłsudskiego. Postrzega jednak Piłsudskiego jako obrońcę Żydów i pluralizmu.

Autor podkreśla, że ​​Piłsudski, mimo swoich braków, posiadał mądrość i umiejętności niezbędne do obrony interesów Polski. Jego śmierć w 1935 r. pozostawiła w Polsce próżnię przywódczą, która nie była w stanie odeprzeć inwazji niemieckiej i sowieckiej w 1939 r.

Jednak utworzenie przez Piłsudskiego niepodległej Polski po I wojnie światowej pomogło zapewnić, że po zakończeniu II wojny światowej i ustąpieniu rządów sowieckich nie było wątpliwości, że niepodległa Polska wyłoni się ponownie.

___

John Daniszewski, redaktor naczelny ds. standardów i były redaktor naczelny wiadomości międzynarodowych w Associated Press, jest byłym korespondentem warszawskim.