Wygnani przywódcy Mariupola patrzą w przyszłość z planami odbudowy | Ukraina

A Tramwaje przemykają obok rowerzystów, a piesi idą zielonymi, przyjemnymi ulicami. Zanurzony nurek pływa w czystych wodach obok podwodnego centrum badawczego, podczas gdy rodziny bawią się na pikniku na pobliskiej plaży, wpatrując się w oddalone jachty wygrzewające się w popołudniowym słońcu.

Jest to wizja na wskroś nowoczesnego miasta portowego, ale dwa dziwnie znajome obrazy w pakiecie szkiców architektonicznych wskazują na tożsamość tego miejsca i jego ponurą, niepokojącą przeszłość: Jest tam „Memory Center Dram”, amfiteatr, nad którym góruje wysoki stalowo- i -szklana konstrukcja w kształcie eleganckiego Teatru Dramatycznego w Mariupolu, a na kolejnej stronie industrialne dzieła oddane naturze, które obecnie określa się mianem Parku Pamięci Azovstal.

Szacuje się, że w pierwszym miejscu ponad 600 mężczyzn, kobiet i dzieci, którzy szukali schronienia przed bombami i rzezią, zginęło w rosyjskim ataku powietrznym 16 marca ubiegłego roku. W tym ostatnim, niegdyś jednym z największych zakładów metalurgicznych w Europie, ranni i wycieńczeni ukraińscy żołnierze oraz ponad 1000 cywilów przez ponad 80 dni wytrzymywali potworny atak ognia i wściekłości w rozpaczliwej ostatniej twierdzy.

Oba plany pojawiają się w prezentacji przygotowanej przez cztery firmy architektoniczne dla tak zwanego Mariupola Reborn, inicjatywy zainicjowanej przez Vadyma Boychenko, burmistrza miasta od 2015 roku, który mieszka na wygnaniu w Dnieprze, 200 mil na północ.

Szacuje się, że 22 000 cywilów zginęło w Mariupolu po całkowitej rosyjskiej inwazji na Ukrainę 24 lutego, a 90% infrastruktury miasta zostało uszkodzonych w walce o jego przyszłość. Zniszczona została połowa wszystkich budynków mieszkalnych, 69 szkół i uczelni oraz 15 placówek medycznych, w tym niesławny Szpital Położniczy nr 3, w którym 9 marca w strajku zginęły cztery osoby. Półmilionowe miasto spadło dziś do 120 tysięcy.

Kreml, który jest teraz u władzy, twierdzi, że Rosja się odbudowuje. Wyprodukowano wideo, na którym Władimir Putin rzekomo odwiedza nowe kompleksy mieszkalne na obrzeżach Mariupola w marcu. Zarzuty zostały nieco podważone przez dziwny wygląd Putina – rzekomo używa sobowtórów – oraz głos, który słychać w tle. „To wszystko nie jest prawdą” – powiedziała niezidentyfikowana kobieta. „To wszystko na pokaz”.

Bojczenko mówi, że Kreml odbudował 1% tego, co zostało zniszczone, i to tylko po to, by nasycić rosyjską widownię telewizyjną. Mariupol Reborn, dzięki funduszom Rinata Achmetowa, jednego z najbogatszych liderów biznesu na Ukrainie, oraz organizacjom takim jak USAid i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, ma, jak mówi, prawdziwą wizję budowy nowego miasta na ruinach starego, aczkolwiek mniejszy niż był. Początkowo pomieści od 200 000 do 250 000 osób, a pojemność miasta będzie rosła z biegiem lat, jeśli ludzie zdecydują się na powrót. Oczekuje się, że populacja Mariupola osiągnie w odpowiednim czasie 350 000.

Plany, które zostaną oficjalnie zaprezentowane i omówione na dwudniowej konferencji we Lwowie na zachodniej Ukrainie, która rozpocznie się 28 czerwca, są ambitne i będą wymagały miliardów dolarów – szacunkowo 14,5 miliarda dolarów w ciągu 15 lat – do realizacji. Przedstawiciele polskich miast: Warszawy, Wrocławia i Gdańska, którzy mają do opowiedzenia własne historie odbudowy z ruin, przedstawią swoje poglądy we Lwowie przed opracowaniem ostatecznego planu generalnego. Ale czy te plany nie są tylko pobożnymi życzeniami? Konstantin Iwaszczenko, były przeciwnik Bojczenki w prorosyjskiej Radzie Mariupola, został mianowany przez Kreml burmistrzem. Podczas gdy Rosja nie kontroluje znacznej części regionu, Putin zadeklarował, że obwód doniecki, w którym znajduje się Mariupol, będzie na stałe częścią Federacji Rosyjskiej.

Boichenko, wzmocniony specjalnymi informacjami na temat długo oczekiwanej kontrofensywy Ukrainy na wschodzie i południu kraju, mówi, że planowanie musi rozpocząć się teraz i nie ma czasu do stracenia. Ostatni raz widział swoje miasto, kiedy wyjeżdżał 26 lutego po tym, jak administracja regionalna wydała mu rozkaz, jak mówi, po tym, jak dowiedział się o rosyjskich łowcach głów grasujących po ulicach. Do końca roku spodziewa się powrotu do Mariupola.

„Ukraińskie siły zbrojne są już blisko Wołnowaki” – mówi. Mariupol jest oddalony o 60 km. To ważny węzeł komunikacyjny. Podczas II wojny światowej Sowieci wyzwolili także Mariupol przez Wołnowakię. Wierzymy w Siły Zbrojne Ukrainy. Jesteśmy przekonani, że jeszcze w tym roku wrócimy do Mariupola.

Podstawy przyszłości Mariupola zostały zebrane z procesu konsultacyjnego, który miał na celu zbadanie perspektyw migrantów w mieście z ich miejsc schronienia w 16 miastach na Ukrainie. Przesłanie było takie, że należy pamiętać o Mariupolu, „ale nie o cmentarzu” – powiedział Boychenko. Miejsca, w których znajdują się masowe groby, zostaną oznakowane, a na ulicach ułożona zostanie pamiątkowa kostka brukowa. Powstanie nowe muzeum 86 – nawiązanie do 86 dni oporu przeciwko próbom rosyjskiej okupacji. Dawny teatr dramatyczny nie zostanie odbudowany, ale pomnik inspirowany muzeum 9/11, które istnieje dziś w miejscu nowojorskich Twin Towers, z naciskiem na brak walących się budynków. Flora i fauna będą mogły przejąć część wraków hut Azovstal wraz z nowym parkiem zabaw dla dzieci. Wpływy Rosji i wpływy na Mariupol, mówi Boichenko, nie zostaną dopuszczone do przejęcia. Historia Mariupola w świadomości społecznej nie zaczęłaby się od Grigorija Potiomkina, XVIII-wiecznego generalnego gubernatora południowych prowincji Rosji, ale wiele wieków wcześniej, kiedy osadnicy kozaccy odcisnęli swoje piętno, mówi.

Zapytaliśmy mieszkańców Mariupola [around the country] „Co musimy usunąć z miasta, a co zostawimy” – mówi Bojczenko. Wtedy zrodził się pomysł, by usunąć z miasta wszystko, co radzieckie. To jest kotwica, która nas ciągnie, a Putin się jej trzyma. Mieszkańcy Mariupola mówili, że trzeba zbudować coś nowego, zachowując przy tym historię. Wtedy pojawiło się kolejne pytanie: jaka jest historia Mariupola i kto go założył? I nie możemy już wspominać o Potiomkinie, Rosji i Mariupolu. Zapytaliśmy Ukraiński Instytut Pamięci o datę założenia Mariupola i podali nam datę – 1594”.

Boychenko mówi, że okrucieństwa minionego roku nie poznają Mariupola. Miasto zastanawia się nad swoją przeszłością i patrzy w przyszłość.