Polski rząd kończy kryzys wokół szefa Muzeum Żydowskiego

Polski rząd przyjął w piątek kompromisową kandydaturę na stanowisko nowego dyrektora słynnego warszawskiego Muzeum Żydowskiego, kończąc długotrwały impas budzący obawy o przyszłość popularnej instytucji.

Muzeum Historii Żydów Polskich Polin od blisko roku nie ma stałego dyrektora. Prezentując 1000-letnią obecność Żydów na ziemiach polskich, jest to jedno z najczęściej odwiedzanych muzeów w Polsce i jedno z czołowych muzeów żydowskich na świecie.

Ministerstwo Kultury poinformowało w oświadczeniu, że wyraziło zgodę na zatwierdzenie mandatu Zygmunta Stepińskiego, byłego wicedyrektora, a od lutego ub. dyrektora pełniącego obowiązki dyrektora, na okres trzech lat.

Decyzja kończy spór z pozostałymi założycielami muzeum, miastem Warszawą i prywatnym żydowskim stowarzyszeniem historycznym, które walczyło o zatrzymanie w muzeum dawnego dyrektora Dariusza Stoli. Rząd sprzeciwił się jednak Stoli, uważając, że otwarcie krytycznie odnosi się do jego polityki.

Miasto Warszawa, na którego czele stał liberalny prezydent, oraz Związek Żydowski zaproponowały Stepińskiego jako kompromis, wiedząc, że rząd nie ustąpi.

Prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski i Piotr Weślecki stwierdzili, że Stepiński „posiada wieloletnie doświadczenie w zarządzaniu, m.in. w instytucjach kultury i cieszy się zaufaniem zespołu, darczyńców muzeum oraz społeczności żydowskiej w Polsce i za granicą”. Prezes Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny, które reprezentuje darczyńców prywatnych.

Stola kierował muzeum od otwarcia wystawy stałej w 2014 r. do lutego 2019 r., kiedy to zdobyło wiele międzynarodowych nagród. Spotkało się to z dużym uznaniem darczyńców prywatnego muzeum.

Choć Stola wygrał konkurs w maju ubiegłego roku na drugą kadencję, minister kultury Piotr Gliński odmówił jego ponownego powołania. Od tego czasu muzeum pozostaje pod kierownictwem Stepińskiego, ale jego tymczasowa kadencja zgodnie z prawem musi zakończyć się 22 lutego, co jeszcze bardziej pilnie wymaga znalezienia rozwiązania.

Gdy zbliżał się ostateczny termin, na początku tygodnia Stola zgodziła się ustąpić. Stwierdził, że działa, aby zapobiec wszelkim szkodom dla fundacji, chociaż upierał się, że bycie dyrektorem ma prawo być dyrektorem, i stwierdził, że rząd użył przeciwko niemu „fałszywych pretekstów”.

W muzeum znajduje się wystawa poświęcona Holokaustowi, ale jej głównym wątkiem jest rozwój społeczności, która znalazła schronienie w Polsce po ucieczce przed prześladowaniami w Niemczech i gdzie indziej i stała się centrum życia żydowskiego w Europie Wschodniej.

Powstanie fundacji od dawna uznawane jest za przejaw tego, że postkomunizm Polska będzie starała się pogodzić ze swoją wielokulturową przeszłością i uczcić wielowiekową cywilizację żydowską.

Co roku przyciąga setki tysięcy zwiedzających, w tym wielu Polaków, którzy odkrywają zapomniane rozdziały w przeszłości swojego narodu, a Żydzi z całego świata coraz lepiej poznają swoje korzenie.

Niedawna walka o przywództwo pokazuje, jak wiele zmieniło się pod rządami populistycznego rządu skłonnego do lekceważenia norm demokratycznych – w tym przypadku przywiązania do wyników konkursu wygranego przez Stolę – i lekceważącego partnerów międzynarodowych.

Największą obawę budziło to, czy muzeum będzie w stanie podjąć niezależną decyzję dotyczącą swoich programów pod rządami konserwatywnego i nacjonalistycznego rządu, który na czele innych muzeów i instytutów kulturalnych umieścił lojalistów.

Tad Taube, Amerykanin urodzonego w Polsce i główny darczyńca muzeum, określił to rozwiązanie jako „słodko-gorzką pigułkę”, ale stwierdził, że jest ono znacznie lepsze niż mianowanie Glinsky'ego na dyrektora bez zgody jego partnerów. Chwaląc Stepińskiego jako „zdolnego administratora”, stwierdził, że najważniejsze jest to, że „mamy teraz lidera wspaniałego muzeum, które od prawie roku się zmienia”.

Stepiński dobrze przysłużył się muzeum i nadal będzie to robił, stwierdziła Barbara Kirshenblatt Gimblett, emerytowana profesor studiów żydowskich na Uniwersytecie Nowojorskim, która nadzorowała rozwój wystawy stałej muzeum.

Powiedziała, że ​​był odpowiedzialny za wiele sukcesów muzeum, w tym za całoroczny program upamiętniający 50. rocznicę kampanii antysemickiej sponsorowanej przez reżim komunistyczny w kraju w 1968 r.

„Ma bardzo głęboki związek z historią polskich Żydów. „Jest oddany, zdolny i lojalny i pracuje w muzeum od chwili jego otwarcia” – powiedziała Kirshenblatt-Gimblett.