Pamięci Mariana Marzyńskiego (1937-2023) | linia frontu

David Fanning jest założycielem FRONTLINE i pełnił funkcję producenta wykonawczego w latach 1983-2015.

FRONTLINE straciło jednego ze swoich wielkich filmowców. Z Marianem Marzyńskim blisko współpracowaliśmy przez prawie cztery dekady, w czasie których nakręcił jedne z najbardziej pamiętnych filmów w historii serii.

To był jego pierwszy film dla nas Powrót do Polski (1982), który był częścią świat, międzynarodowy serial dokumentalny, który był poprzednikiem FRONTLINE. Marian namówił mnie, abym dał mu mały budżet na fotografię, aby zabrał jego fotografa do Polski. Chciał tylko pieniędzy na pokrycie kosztów inwentaryzacji i przetwarzania filmu. Obiecał opowiedzieć historię o tym, jak w wieku pięciu lat został przeszmuglowany z warszawskiego getta przez matkę, która musiała go opuścić, by sam przeżyć wojnę.

Nie byłem pewien, co otrzymamy, ale byłem tak przekonany, widząc kilka rolek nieobrobionego materiału, że daliśmy mu resztę budżetu na montaż i dokończenie tego, co okazało się świetnym filmem. Tak rozpoczął się związek, z którego wszyscy cieszyliśmy się przez wiele lat. Marian miał imponujące umiejętności reżyserskie, a jego głęboka i pełna pasji wiara w swoją pracę była zaraźliwa. Kiedy w 1983 roku uruchomiono FRONTLINE, Marianne zaczęła dla nas robić serię filmów, m.in Witamy w Ameryce (1984), Rosja: Kochaj albo rzuć (1986), Marzenia o emeryturze (1988), Postaw na loterię (1990) i Po ZSRR pod rządami Gorbaczowa (1992).

Mimo całej swojej kolekcji była to osobista historia Mariana, do której wracał po latach Nie zapomnij kłamać (2013) i będzie informował o wielu filmach animowanych, które nakręcił dla FRONTLINE, takich jak Żyd wśród Niemców (2005) i jego największe przeboje, sztetl (1996).

sztetl to trzygodzinna opowieść, która zaczyna się od podróży Mariana do polskiej wsi z przyjacielem, amerykańskim Żydem, którego rodzina uciekła przed niemiecką okupacją. Niemcy wysłali ze wsi 2000 Żydów do obozu zagłady w Treblince. Marian podąża drogą, która ujawnia historyczny antysemityzm wśród ludności polskiej wobec żydowskich sąsiadów oraz uprzedzenia, które utrzymywały się wśród mieszczan. To podróż pełna niespodzianek i niezapomnianych postaci, nakręcona niczym objazdowy film z Marianem w centrum – potężna opowieść o Holokauście, opowiedziana bez archiwalnych materiałów, tylko ludzie cierpią z powodu zapisu pamięci.

Marian, niezwykle płodny reżyser, wykorzystał historię swojej rodziny i życie osobiste, by stworzyć kreatywne, czasem dziwaczne, ale zawsze sugestywne prace. Był wspaniałym mentorem dla młodych filmowców, wyszukując obiecujących kandydatów i rzucając ich w energiczne i żywe doświadczenie Marian World. Pojawiał się w moich drzwiach z kolejnym pomysłem, kolejną pracą w toku i bez względu na to, czy wszystkie nasze budżety były napięte, czy też mieliśmy nadmierną liczbę subskrypcji – potrafił jakoś połączyć to razem dzięki czystemu entuzjazmowi. Będzie nam brakować jego uścisków, dowcipu, mądrości i uścisku życia.

Przeczytaj artykuł Mariana Marczyńskiego: Wracając do mojej warszawskiej historii

Nie zapomnij kłamać (2013)

sztetl (1996)