Jawad Marandi: darczyńca torysów powiązany z poważnym dochodzeniem w sprawie prania pieniędzy

Znany biznesmen, którego zagraniczne firmy brały udział w globalnym dochodzeniu w sprawie prania pieniędzy, jest głównym darczyńcą Partii Konserwatywnej.

Jawad Marandi, który ma OBE w biznesie i filantropii, może zostać nazwany po przegranej 19-miesięcznej batalii prawnej z BBC, aby zachować swoją tożsamość.

Marandi stanowczo zaprzecza jakimkolwiek wykroczeniom i nie podlega karze kryminalnej.

Wyrok przeciwko niemu jest kamieniem milowym dla wolności prasy w obliczu rosnących przepisów dotyczących prywatności w sądach.

Rzecznik biznesmena powiedział: „Pan Marandi jest głęboko rozczarowany decyzją sądu o zniesieniu ograniczeń w raportowaniu, wiedząc o prawdopodobnym uszczerbku na reputacji”.

Dochodzenie przeprowadzone przez Narodową Agencję ds. Przestępczości (NCA) wykazało, że niektóre z zagranicznych interesów pana Marandiego odegrały kluczową rolę w wyrafinowanym planie prania pieniędzy, w który zaangażowany jest jeden z najbogatszych oligarchów Azerbejdżanu.

W styczniu 2022 r. sędzia orzekł, że NCA może stracić 5,6 mln funtów [$7m] Pochodzący z londyńskiej rodziny Javanshir Fiziev, poseł do parlamentu Azerbejdżanu.

Ich brytyjskie konta bankowe otrzymały gotówkę usuniętą z Azerbejdżanu w ramach czegoś, co sędzia określił jako „główny program prania pieniędzy”.

Rodzina zaprzeczyła zarzutom – a na początku rozprawy, w październiku 2021 r., pan Marandi uzyskał w sądzie anonimowość.

Teraz sędziowie Sądu Najwyższego orzekli, że Marandi może zostać zidentyfikowany, ponieważ był „osobą zainteresowaną” w sprawie NCA.

55-letni Marandi urodził się w Iranie i wychował w Londynie, gdzie nadal mieszka.

Jego powiązania z Partią Konserwatywną ujawniły się dzięki doniesieniom o jego hojnych darowiznach. Według danych Komisji Wyborczej w latach 2014-2020 rozdał 756 300 funtów.

Pan Marandi został opisany w sądzie jako „międzynarodowy biznesmen odnoszący duże sukcesy” z szerokim zakresem interesów biznesowych w Wielkiej Brytanii i za granicą.

Jest właścicielem kultowej marki The Conran Shop, udziałów w Anya Hindmarch Ltd, firmy zajmującej się luksusowymi torebkami oraz prywatnego klubu członkowskiego i hotelu w Oxfordshire.

Wraz z żoną przewodniczy Fundacji Marandi, która finansuje fundację charytatywną Księcia i Księżnej Walii.

W 2021 roku Marandi został Specjalnym Doradcą organizacji charytatywnej Centrepoint zajmującej się bezdomnością, udzielając wskazówek, w jaki sposób może rozszerzyć swoją pracę z młodymi ludźmi w niekorzystnej sytuacji.

Ani firmy Marandi UK, ani te organizacje nie są częścią dochodzenia NCA, które dotyczyło wydarzeń z przeszłości.

Dochodzenie rozpoczęło się w 2017 r., po tym, jak dziennikarze śledczy odkryli masowy program prania pieniędzy, który stał się znany jako „Azerbejdżańska pralnia”.

Projekt Zgłaszania Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji (OCCRP) ujawnił, jak 2,9 miliarda dolarów (2,3 miliarda funtów) brudnych pieniędzy – gotówki skradzionej narodowi i gospodarce Azerbejdżanu – zostało wyprowadzone przez członków elity tego kraju. Stało się to w dużej mierze dla ich własnego dobra, ale także po to, by przekupić europejskich polityków.

Paul Rado, współzałożyciel OCCRP, powiedział, że program prania był jednym z najważniejszych przykładów grabieży w okresie poradzieckim.

„Pranie w Azerbejdżanie wyrządziło wiele szkód na wielu poziomach samemu Azerbejdżanowi, a także Unii Europejskiej, Stanom Zjednoczonym i innym częściom świata” – powiedział.

„Małe firmy straciły dużo pieniędzy – miały depozyty w banku, który znajdował się w centrum pralni”.

Te rewelacje skłoniły NCA do zbadania finansów rodziny Feyziyev w Wielkiej Brytanii – co doprowadziło do ich wniosku w 2021 r. o przepadek części ich pieniędzy w Wielkiej Brytanii – i do ujawnienia w sądzie powiązania z panem Marandim.

Zgodnie z dokumentami ze sprawy NCA w Westminster Magistrates Court, podejrzane pieniądze, które trafiły na konta rodziny Feyziyev w Londynie, pochodziły z rachunków bankowych należących do firmy, która nie zatrudniała pracowników i nie miała żadnych identyfikowalnych zapisów jej działalności.

Siedziba Baktelekomu w Baku, stolicy Azerbejdżanu, wyglądała jak państwowa firma o niemal identycznej nazwie.

Sędzia okręgowy John Zane stwierdził, że „znaczące środki z tego przestępczego przedsiębiorstwa” zostały następnie przelane na dwa konta bankowe w krajach bałtyckich należące do firm fasadowych zarejestrowanych w Glasgow.

Według NCA część pieniędzy została następnie przelana na konta powiązane z Javanshirem Fezievem i Javadem Marandim.

Sieć firm o nazwie Avromed była „centralna” w przekazywaniu tych pieniędzy.

Jeden z nich powstał na Seszelach w 2005 roku, a jego beneficjentem był pan Marandi.

Dokumenty sądowe pokazują, że Avromed Seychelles otrzymało znaczne kwoty, jak pokazano na poniższym wykresie.

Pieniądze napływały do ​​firmy z innych źródeł. W sumie śledczy twierdzą, że zapłaciła:

Rozpatrując wniosek NCA o zajęcie gotówki od rodziny Vizieff, sędzia stwierdził: „Jestem przekonany, że istnieją przekonujące dowody na to, że faktury i umowy rzekomo wspierające legalne (i bardzo istotne) transakcje biznesowe między Baktelekom, Hilux i Polux były całkowicie fikcyjne”.

Został utworzony, aby umożliwić „przenoszenie bardzo dużych kwot pieniędzy na ich konta iz nich w celu ukrycia podstawowych działań związanych z praniem pieniędzy osób zarządzających kontami”.

Narodowa Agencja ds. Przestępczości powiedziała sądowi, że „ani nie potwierdzi, ani nie zaprzeczy”, czy było aktywne dochodzenie w sprawie finansów Marandi – ale znany biznesmen stanowczo zaprzeczył jakiemukolwiek udziałowi w wykroczeniach.

Jego prawnicy powiedzieli sądowi, że w latach 2012-2017 surowe kontrole walutowe w Azerbejdżanie oznaczały, że musiał korzystać z kantorów na Łotwie i w Estonii, aby przelewać legalnie posiadane zyski z Avromedu i innych firm.

„Pieniądze zostały legalnie zebrane i przekazane zgodnie z prawem i nie ma miejsca na pranie pieniędzy” – powiedzieli.

Kiedy sprawa NCA przeciwko rodzinie Feyziyev została po raz pierwszy wniesiona do sądu, prawnicy pana Marandiego argumentowali, że ujawnienie jego tożsamości naruszyłoby jego prywatność i spowodowałoby „głębokie i nieodwracalne” szkody dla jego reputacji – między innymi dlatego, że nie był przesłuchiwany ani nie kontaktowano się z nim przez organ egzekucyjny prawo w sprawie.

Po tym, jak sąd orzekł, że NCA może przejąć miliony z brytyjskich kont bankowych rodziny Feyziyev, BBC i London Evening Standard argumentowały, że w interesie publicznym leży ujawnienie, że niektóre z zagranicznych interesów Marandi były częścią sprawy.

Sędzia Zanni orzekł w maju 2022 r., że Marandi – określany jako MNL – może zostać wymieniony zgodnie z zasadami jawnego wymiaru sprawiedliwości, mówiąc, że jest „osobą będącą przedmiotem zainteresowania w postępowaniu głównym”.

Orzeczenie to wywołało ponad rok innych wyzwań ze strony Marandi.

Jego prawnikom udało się uzyskać kosztowną rewizję orzeczenia sędziego Zaniego przez Sąd Najwyższy. W tym momencie London Evening Standard nie sprostał wyzwaniu.

W zeszłym miesiącu dwóch najbardziej doświadczonych sędziów w kraju orzekło, że media mogą nazwać Marandiego.

Doszli do wniosku, że jawność wymiaru sprawiedliwości jest podstawową zasadą i że anonimowość powinna być dozwolona tylko w wyjątkowych okolicznościach.

Sędzia Mostyn powiedział: „Moim jedynym zaskoczeniem jest to, że nakaz zachowania anonimowości został przyznany w pierwszej kolejności. Ze względu na niesprawiedliwość proceduralną, a także widoczny brak zasługi, nigdy nie powinien był zostać przyznany”.

Duncan Hames, dyrektor polityczny w UK Anti-Corruption Research Group, powiedział, że torysi mają pytania, na które muszą odpowiedzieć.

„To polityczna bomba” – powiedział. „Dzisiaj dowiedzieliśmy się, że osoba, która przekazała setki tysięcy brytyjskiej partii politycznej, była, według słów sędziego, osobą zainteresowaną w postępowaniu przed sądem w sprawie dużego programu prania pieniędzy.

„To powinno budzić niepokój nie tylko ludzi martwiących się, skąd pochodzą te pieniądze, ale także tego, co mówi o tym, jak łatwo jest dostać się do partii politycznych bez pieniędzy. [them] Przeprowadzać odpowiednie kontrole swoich aktywów”.

Były poseł Liberalnych Demokratów dodał: „Nie wystarczy sprawdzić, czy ktoś jest na liście wyborczej. Nasze partie polityczne muszą bardziej uważać, kto bierze pieniądze”.

BBC News skontaktowało się z Partią Konserwatywną, Royal Institution i Centrepoint w celu uzyskania komentarza.